Studia archiwalne

Nieodzownym elementem prac rekonstruujących zabytkowe układy osadnicze, sepulklarne i infrastrukturalne są kwerendy archiwalne i muzealne prowadzone przez Fundację w celu pozyskania, udokumentowania i skatalogowania danych o zabytkach nieruchomych i ruchomych.

Przykładem regionu, dla którego wartość danych archiwalnych ma nieocenione znaczenie, są dawne Prusy Wschodnie. Ogromne zasoby zabytków i dokumentacji pochodzące z badań wykopaliskowych archeologów niemieckich w XIX i początkach XX wieku zostały bezpowrotnie zniszczone, zagubione lub rozproszone po wielu placówkach lub kolekcjach prywatnych. W szczególności dotknęło to materiały z wczesnej epoki żelaza oraz wczesnego średniowiecza. Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku przyrasta masa „ponownie odkrytych” źródeł, pozwalających na podjęcie prób rekonstrukcji zasobów sprzed 1944/45 roku.

Szczególną rolę odgrywają tu dawne zasoby królewieckiego Prussia Museum, odnalezione w Berlinie i w Królewcu. W berlińskim Museum für Vorund Frühgeschichte znajdują się obecnie zabytki z tzw. Studiensammlung, tj. części kolekcji przeznaczonej do badań naukowych. Podstawą do nowych identyfikacji mogą być archiwalia, które po blisko dziesięcioletnich zabiegach konserwacyjnych, zostały udostępnione do badań naukowych. Istotnym dopełnieniem odnalezionej dokumentacji wykopaliskowej są archiwa naukowe niemieckich archeologów, działających w dawnych Prusach Wschodnich przed 1945 rokiem m.in. Kartoteka Herberta Jankuhna i Carla Engela (tzw. kartoteka R. Grenza).

Pomimo ogromnego rozproszenia i stopnia zniszczenia dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur część zbiorów udało się zabezpieczyć w polskich instytucjach muzealnych. Do najważniejszych placówek przechowujących zbiory z tego obszaru należą: Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie (gdzie poza zabytkami ruchomymi znajdują się mi.n. materiały archiwalne Hansa Schleifa, kartoteka Otto Tischnera czy fragment spuścizny archiwalnej Johannesa Heydecka), Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie, Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, Muzeum Mazurskie w Szczytnie, Muzeum Okręgowe w Suwałkach czy Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Olsztynie.